Omgaan met emoties en het belang van doorvoelen...

​In mijn praktijk merk ik dat het dikwijls als beangstigend ervaren wordt om emoties te voelen en te uiten.
Dit is eigenlijk heel normaal. Emoties kunnen soms als overweldigend ervaren worden of onveilig.
Nochtans zijn emoties iets heel natuurlijk en eigen aan mens zijn. Ze kunnen je bewust maken - vb. boosheid die in je opkomt laat je bewust worden dat er over je grens wordt gegaan, waardoor je assertief kan optreden om dit te herstellen. Ze geven ons ook energie - vb. vreugde kan je een boost geven.
Er zitten dus veel kwaliteiten in onze emoties. 
 
Toch duwen we ze dikwijls weg.
 
 
Hiervoor kunnen verschillende redenen zijn:
 
- Als kind kan je negatieve ervaringen hiermee opgedaan hebben. Voorbeeld:

• Je werd gestraft of uitgelachen wanneer je huilde,
• Of je werd niet serieus genomen wanneer je boosheid uitte,
• Je "moest kalm zijn " wanneer je uitgelaten was,
• Of je kreeg de opmerking dat je je aanstelde wanneer je vreugde uitte
• enz. ...

Dit kan een diepe impact hebben: als kind neem je deze ervaringen mee als de overtuiging "emoties zijn slecht" of "als ik huil dan ben ik zwak" of "als ik boosheid uit dan ben ik lastig" enz....
Hierdoor voelt het niet meer veilig om je emotie te uiten, ook niet als volwassene.
Als dit toch dreigt te gebeuren kunnen we ons snel beschaamd, schuldig of angstig gaan voelen.
 
- Soms kan je als kind of volwassene heftige trauma's oplopen waarbij de ervaring te overweldigend is om op dat moment de emotie toe te laten. Als overleving ga je dan automatisch en onbewust de emotie verdringen. Later kan je ergens intuïtief weten dat deze emoties in jou zitten, maar kan er een grote angst zijn om hiermee in contact te komen. Deze angst is heel begrijpelijk, en kan voelen als een soort onbestemde angst om overspoeld te worden.
Maar ook bij minder heftige emoties of gevoelens gebeurt het dat we deze soms liever niet voelen, want niemand wil graag pijn voelen. Dat is een menselijke reflex.
 
- Daarnaast heerst er meerdere generaties lang een collectieve overtuiging dat het rationele boven onze emoties staat. Emoties worden eerder meewarig bekeken en als zwakte of hysterisch gedrag beschouwd. Gevoelens kunnen als zweverig, sentimenteel of aanstellerij veroordeeld worden.
Dit heeft deels te maken met de ontwikkeling van de wetenschap en de verlichting. De wetenschappelijke ontwikkeling is iets positief, maar er is hierbij een nieuw soort dogma ontstaan die zegt dat alles meetbaar, tastbaar en resultaatgericht moet zijn. Hier zitten mooie kwaliteiten in, maar door de overdrijving hierin zijn we een beetje vervreemd geraakt van onze gevoelswereld en intuïtie.
Deze overdrijving naar het rationele is ook een beschermingsreactie, omdat de mensheid ook de destructieve kant kent van emoties (zie verder).
Natuurlijk is het rationele ook belangrijk, maar het is een beetje uit balans geraakt.
De recente stijgingen van burn-out en depressie zijn hiervan symptomen (door onderdrukking van emoties verhoogt de kans op depressie of burn-out).
Een andere uiting hiervan is dat er bijvoorbeeld in het onderwijs eenzijdig wordt ingezet op de cognitieve ontwikkeling (rationele), een beetje op het fysieke (sport) en een heel klein beetje op het creatieve....
Het zou goed zijn als er ook aandacht wordt geschonken aan de emotionele ontwikkeling, door bijvoorbeeld ook vakken te geven die gericht zijn op emotionele intelligentie en bewustzijnsgroei. Hierdoor krijgen alle aspecten van mens zijn evenveel waarde en kunnen deze terug in evenwicht komen.
Het is als een soort slingerbeweging tussen twee uitersten, waarbij we nu op weg kunnen gaan naar het midden.  Er is hier ook wel verandering in aan het komen (vb. de opgang van mindfulness, ...).
 
- Tot slot, een voor de hand liggende reden waarom we als mensen ook wantrouwig naar emoties kunnen zijn, is omdat emoties zich ook destructief kunnen uiten (de meest extreme voorbeelden zijn oorlogen, geweld...). De oorzaak van deze destructieve uitingen beschrijf ik in het volgende puntje.
 

Waarom kan het goed zijn om toch doorheen de angst
je diepere gevoel en emotie opnieuw te leren voelen en uiten?

Als iets er niet mag zijn, gaat dit veroordeelde stuk extra zijn best doen om alsnog gehoord en erkend te worden. Dus emoties die er niet mogen zijn verdwijnen niet, ook al denken we dat omdat we ze wegduwen. Ze gaan een andere uitweg zoeken om alsnog bestaansrecht te krijgen.
Deze weggeduwde emoties geraken hierbij vervormd omdat hier deze lading van veroordeling op zit. De vervorming ontstaat dus omdat de emotie in zijn pure oorspronkelijke vorm niet kan geuit worden.
De vervorming houdt in dat de emotie zijn kwaliteit verliest en zich destructief gaat uiten.
Het 'destructieve' is in essentie eigenlijk een overdrijving, een schreeuw om gehoord te worden.
De veroordeelde emotie geraakt uit balans. Een disbalans ontstaat vanuit het onbegrepen zijn, geen bestaansrecht krijgen.
Hetgeen we willen vermijden (de emotie), gaat ons achtervolgen en net extra impact op ons hebben.
 
Deze destructiviteit kan zich in twee richtingen uiten: naar buiten (naar de ander) of naar binnen (tegen jezelf).
Beide zijn ook met elkaar gelinkt: door de emotie te onderdrukken kan ze na een tijd zich plots naar buiten gaan richten maar dan in een onbeheerste overspoelende vorm. Omgekeerd kan je na een onbeheerste uiting je jezelf hiervoor gaan schamen of schuldig voelen, waardoor je de emotie opnieuw gaat onderdrukken. Dus beide polen houden elkaar in stand.
 
Het is mogelijk om dit patroon te doorbreken en je emoties opnieuw constructief op een veilige manier te leren ervaren en uiten. Hierdoor verliest het destructieve zijn macht over je, en kan je ook opnieuw meer de kracht en kwaliteiten van je emoties ervaren.
​
Hieronder vind je een document met een overzicht en voorbeelden betreft emoties in balans en uit balans:

overzicht_emoties_in_en_uit_balans_-_voorbeelden.doc
File Size:	54 kb
File Type:	doc

Bestand downloaden

---

​Hoe kan je dit helen?
… en opnieuw vertrouwen in het durven voelen en uiten van je emoties?

Soms is het zo'n automatisme geworden om bepaalde gevoelens of emoties weg te duwen, dat je dit niet meer beseft. Bewust worden hiervan is een eerste stap.

Dan kan je ervoor kiezen om stap voor stap te voelen wat er HIER en NU aanwezig is in jezelf.
Het is dus niet een geforceerd gaan graven, maar wel het trainen van aandachtig observeren van wat zich spontaan aandient in jezelf.
Wat je dan waarneemt kan vanalles zijn: gedachten, lichaamsgewaarwordingen (pijntjes, spanningen, of ook leuke gewaarwordingen ...), misschien zie je beelden via je verbeeldingskracht, ... of misschien observeer je een bepaald gevoel. Dit laatste kan gaan van heel subtiele gevoelens tot een heftigere emotie. Het kan ook zijn dat je waarneemt "ik voel niets". Dat op zich is ook een gevoel. "Niet voelen" is dan ook een waardevolle waarneming om bewust van te worden.
Het is normaal dat je hierbij ook veel gedachten kan tegenkomen over toekomst en verleden, die je telkens wegleiden van het hier en nu. Of dat allerlei oordelen en analyses in je hoofd opkomen waardoor je weg gaat van het eigenlijke gevoel.
Dat is een heel menselijk mechanisme; het denken kan je een ervaring van veiligheid geven. Het is goed om van dit mechanisme bewust te worden en met liefde en respect hier ook naar te kijken. Vervolgens kan je ervoor kiezen om opnieuw met je aandacht naar het hier en nu te gaan en bewust weer alles waar te nemen in jezelf wat je tegen komt.
Op deze manier geef je eigenlijk bestaansrecht aan zowel je gedachten als ook je gevoel. Eigenlijk aan alles wat je tegen komt in jezelf. Dit is een belangrijke stap omdat je zo opnieuw meer veiligheid en vertrouwen geeft aan jezelf.

Deze veiligheid kan je vervolgens naar een diepere laag in jezelf brengen. Hier kan je opnieuw dezelfde beweging trainen van observeren van alles wat je waarneemt in jezelf. Het kan zijn dat soms angst opnieuw de overhand neemt en je vlucht in oude patronen, maar dat hoort er allemaal bij. Zodra je hier weer bewust van wordt, kan je ervoor kiezen om opnieuw met je aandacht naar de diepere laag te gaan waar je was gekomen. Het kan zijn dat je op deze diepere laag nieuwe dingen in jezelf ontdekt, bepaalde inzichten opdoet, of bekende emoties tegenkomt maar in een diepere intensiteit.

En zo kan je steeds dieper gaan. Hoe diep?
Zo ver als nodig is voor jezelf, volgens je eigen behoefte en grenzen.
Je komt deze emoties tegen omdat je er klaar voor bent deze bewust te ervaren. Het is namelijk je eigen keuze en je opgebouwd vertrouwen die je tot een diepere laag brengt, vanuit een verlangen naar heling/bevrijding van deze emoties. Door je eigen ritme te volgen en niets te forceren, kan je hierop vertrouwen.
Hoe weet je dat je niets forceert? Door telkens vanuit het HIER en NU te werken, wat je op dat moment SPONTAAN voelt. Hetgeen wat als vanzelf aanwezig is in je waarneming, en daar contact mee maken.
Een uitdaging die je hierbij kan tegenkomen is geduld naar jezelf en het proces dat gaande is.
In een therapie kan ik als therapeut hierbij aanwezig zijn om steeds met jou op een veilige manier deze balans te zoeken tussen verkennen van je gevoel met respect voor je grenzen. Deze grenzen maken bewust dat er op dat moment meer tijd nodig is alvorens naar een volgend stapje te gaan.

Bij heel dit proces kunnen bepaalde hulpmiddelen ondersteunend zijn, die in therapie ingezet kunnen worden. Bijvoorbeeld het uitspreken van wat je allemaal waarneemt kan een stap zijn naar het erkennen en bestaan geven aan jezelf. Soms kan het ook helend zijn om via creatieve vormen expressie te geven aan je gevoel/emotie of gedachten (tekenen, schilderen, klank, beweging, ...).
Het voordeel van deze expressievormen is dat ze kunnen helpen om dingen te uiten die je in woorden niet gezegd krijgt. Ze kunnen je ook tot diepere gevoelens of inzichten brengen waar je alleen via je denken niet bij zou kunnen.
Tegelijkertijd kunnen je gedachten zelf ook mee geïntegreerd worden via deze creatieve expressievormen, zodat denken en voelen verbonden wordt met elkaar.
 
Hoe meer je vertrouwd geraakt met deze hulpmiddelen, hoe meer je deze ook thuis in je dagelijks leven kan toepassen bij het verwerken en liefdevol omgaan met je gevoel en emoties.
 
Hoe dieper je zo steeds dit proces aangaat, hoe meer je ook opnieuw de kwaliteiten en krachten in je emoties gaat herontdekken en ervaren. Deze worden steeds meer bevrijd in jezelf en je kan deze ook terug meer gaan neerzetten in je dagelijks leven. Vb. je merkt dat je assertiever wordt in bepaalde situaties, of dat je jezelf meer openstelt naar anderen, je creatiever wordt enz. ...
Hierdoor sta je ook krachtiger in het leven bij het verwerken van moeilijke ervaringen en gebeurtenissen. Namelijk, het 'denken' kan wel de nodige inzichten geven, maar zonder het doorvoelen ervan blijven we meestal nog ergens in 'vastzitten'. Het doorvoelen is een belangrijk onderdeel van een verwerkingsproces. Het is nodig om iets volledig te kunnen loslaten en om nieuwe inzichten te kunnen integreren en toepassen in je dagelijks leven.
 
Het hoeft dus geen strijd te zijn tussen denken of voelen, maar wel om beide opnieuw met elkaar te verbinden. Het denken in jezelf daalt meer in en wordt geïntegreerd met je voelen en handelen.
Heel dit proces van het accepteren, bevrijden en helen van je emoties is een weg waarin je jezelf steeds meer en meer bevrijd en bestaan geeft.
Je herinnert jezelf "ik mag er zijn". Helemaal zoals je bent.
​

© Kristel De Smedt

​