Durven kiezen voor en vanuit jezelf

​“Wat wil ik?” is een veel gestelde vraag die cliënten zich stellen tijdens loopbaanbegeleiding.

Tijdens de coaching wordt in een eerste fase geëxploreerd wat mogelijks je interesses, kwaliteiten, werkwaarden, e.a. … zijn. Soms gaat dit vrij vlot en kom je tot enkele job doelwitten als richting voor je verdere loopbaan.

Echter dit is niet altijd een evident proces. De zoektocht hierin kan een hele uitdaging zijn om allerlei redenen. Als je merkt dat je hierin blijft vastzitten, dan is dit een signaal dat er dieperliggend in jezelf iets anders aan de hand is. Vermoedelijk zijn er dan ideaalbeelden in jezelf aan het werk die je onbewust blokkeren om tot een keuze en actie te komen rond je loopbaanvraag.

Wat zijn ideaalbeelden?

Ideaalbeelden heeft elke mens ooit gevormd in zichzelf, meestal ontstaan deze wanneer we opgroeien als kind. Het zijn overtuigingen, normen en waarden  die we hebben overgenomen van andere mensen die toen belangrijk voor ons waren, zoals bijvoorbeeld onze ouders, grootouders, een leerkracht, e.a. … . Daarnaast kunnen sommige ideaalbeelden ook overgenomen zijn vanuit de cultuur waarin we opgroeien, een soort collectieve overtuigingen die leven in de samenleving.
Het hebben van normen en waarden is op zich positief, het geeft een leidraad in je leven. Echter we spreken van een ideaalbeeld als een bepaalde norm of waarde jou keuzes laat maken en gedrag laat stellen dat eigenlijk niet past bij wie je echt bent. Toch ga je aan dit ideaalbeeld proberen voldoen omdat je bent gaan geloven dat dit zo hoort. Dus als je hier niet aan zou voldoen dan vrees je gestraft (afgewezen, e.a. ….) te worden. Deze angst kan een sterke – meestal onbewuste - drijfveer zijn om steeds naar dit ideaalbeeld te streven.
 
Bijvoorbeeld:
Als kind was je van nature nieuwsgierig, avontuurlijk en ging je spontaan op onderzoek uit. Je vond het ook leuk om veel vragen te stellen en ook door te vragen als een antwoord je niet bevredigde. Stel dat je hierbij een aantal keer de reactie kreeg van anderen “doe niet zo lastig” of “je bent een zeurpiet”. Of dat je avontuurlijke gedrag werd veroordeeld als impulsief, onverantwoord, of misschien als “je bent stout”. De veroordeling die je hierbij ervaarde hoeft niet altijd expliciet uitgesproken geweest zijn, dit kan ook op meer subtiele manieren gebeurd zijn, vb. via lichaamstaal, vermomd onder humor of andere… .
Als kind ga je dan na een tijdje dit ook echt geloven, en zal je de conclusie trekken “ik ga nooit meer nog spontaan en nieuwsgierig zijn, want dan word ik gestraft”.
Hierbij ontstaat dan een ideaalbeeld “ik moet altijd bedachtzaam zijn” (of een variant hierop).
​Hierdoor verliest het kind ook vertrouwen in zijn talent (in dit voorbeeld het talent “spontane avonturier” ). Het zal dit talent gaan wegduwen in zichzelf, alsook de bijhorende valkuil (= overdrijving van de kwaliteit vb. impulsiviteit).
 
Belangrijk hierbij te weten is dat dit alles meestal onbewust gebeurt: een kind kan nog niet bewust reflecteren over zichzelf, de conclusies die het trekt gebeuren eerder op een beeldend niveau in het onbewuste. Hierdoor besef je later als volwassene dikwijls niet meer dat je vanuit deze bepaalde ideaalbeelden leeft.
 
Betreft bovenstaand voorbeeld: op zich is er natuurlijk niets mis met “bedachtzaam zijn”. Integendeel, dat is ook een kwaliteit. Echter bij ideaalbeelden draait het om de woorden “nooit” en “altijd”: deze verwijzen naar overdrijving en extremen.
M.a.w. een ideaalbeeld laat je een gedrag stellen dat uit balans is geraakt.
Het laat je bepaalde kwaliteiten in jezelf (deels) onderdrukken (in het voorbeeld ‘de avonturier’ in jezelf), alsook sommige valkuilen die met het ideaalbeeld te maken hebben. Het laat je streven naar een perfectionistisch en onhaalbaar gedrag, wat uiteindelijk alleen maar je zelfvertrouwen verder ondermijnt (omdat je steeds ontgoocheld in een onrealistisch streven). Dit slorpt ook veel energie op in je.
Je leeft als het ware een beetje vervreemd van jezelf.
 
Terug naar de loopbaanvraag.
Als je leeft vanuit vrij veel ideaalbeelden kan het zijn dat je op den duur echt niet meer weet wat je nu zelf eigenlijk echt leuk of belangrijk vindt in een job. Je bent het zo gewoon geraakt om te leven in functie van verwachtingen van anderen dat je dit niet meer beseft. Het is als een soort automatisme geworden. Je kan dan bijvoorbeeld wel een vaag gevoel van onvrede ervaren, of vermoeidheid, depressieve gevoelens, prikkelbaarheid, e.a. … maar zonder dat je beseft waarom.

Dan kan het helpen om dieper te onderzoeken welke mogelijke ideaalbeelden jij ooit bent gaan geloven. Dit kan je doen door bijvoorbeeld te observeren bij jezelf welke gedachten die beginnen met “ik moet altijd….” of “ik mag nooit…” en schrijf deze neer.
Dit lijstje kan je bespreken met je loopbaancoach, om verder inzicht en begrip te krijgen voor deze ideaalbeelden:
·        begrijpen hoe deze ontstaan zijn en welk mogelijks voordeel deze je toen opleverden
·        welke verdere gedachtegang vloeit uit deze ideaalbeelden voort waardoor je vast zit in je loopbaanvraag
·        welke prijs betaal je hier dan voor
·        hoe kan of wil je deze ideaalbeelden transformeren
·        welke voordelen kan dit opleveren voor jezelf
·        e.a. …
 
Dit proces van bewustwording kan helpen om zo stap voor stap opnieuw te herontdekken wat jouw ware authentieke motivaties zijn naar werk. Wat betekent werk echt voor jou. Welke invulling wil jij hier verder aan geven die echt bij jouw unieke zelf past, los van verwachtingen van anderen. Jouw unieke talenten, normen, waarden en interesses die oprecht aansluiten bij de kern van jouw wezen.
 
Als volgende stap kan je dan onderzoeken hoe dit concreet vorm te gaan geven. Welke acties zijn er nodig zoals bijvoorbeeld een bijscholing, bepaalde job ervaring gaan opdoen, e.a. … Dit kan soms opnieuw angsten en twijfels omhooghalen – het is een lopend proces al doende lerend -   maar je kan dit aangaan in voor jou haalbare stappen.
 
Hoe meer stappen je hierin zet van toch je eigen weg te gaan, hoe meer job- en levensvreugde je hierin kan vinden!
  

​© Kristel De Smedt
​
​